کد مطلب:26313 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:21

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

نيت تا چه حد در ثواب و عقاب مؤثر است؟ آيا اگر بعد از نيت عمل خوب يا بد انجام نشود، به نيت تنها ثواب و عقاب داده ميشود؟

از نظر اسلام نيت اهميت فوق العادهاي دارد. برنامة اسلام اين است كه هر عملي را با رنگ نيت و انگيزة آن ميپذيرد. در كارهاي عبادي مثل نماز و روزه اگر عمل با نيت ريايي انجام گيرد، باطل است.[10] در كارهاي غير عبادي هم نقش نيت به حدي است كه گاهي انسان را از مرگ حتمي نجات مي دهد، مثلاً اگر انسان با قصد قتل تيري به شخصي بزند و او كشتهشود، ضارب با داشتن شرايط ديگر قصاص كشته ميشود،[11] ولي چنان چه به قصد شكار حيواني تير بيندازد و اتفاقاً نيز به فردي بخورد و او را به قتل برساند، ضارب قصاص نميشود؛ فقط دية مقتول را بايد بپردازد.[12]



در گناهان نيز اگر با علم و عمد و قصد معصيت، گناهي مرتكب شود، عقاب دارد، ولي اگر بدون آگاهي يا بدون قصد معصيت انجامشود، عقاب ندارد،[13] مثلاً اگر با علم به شراب بودن مايعي، آن را بخورد، معصيت كار است، ولي چنان چه نميدانست مايع شراب است و به خيال آب بخورد، گناهي مرتكب نشده است، يا مثلاً ميداند نگاه به زن نامحرم حرام است، و به قصد حرام نگاه نميكند، بلكه پزشك است و براي معالجه نگاه ميكند، در اين صورت گناه نكرده است.[14]



نيت خير و قصد كارهاي خوب ثواب دارد، گرچه به مرحلة عمل نرسد. رسولخدا(ص) در يكي از جنگها به اصحاب فرمود: هم اكنون در مدينه افرادي







هستند كه با شما در اين كارتان شريكند و در تمامي اعمال شما اعم از مالي كه در اين راه هزينه كردهايد و راههاي ناهموار كوهستاني كه پيمودهايد و به طور كلي هر ناهمواري كه به منظور دفاع از اسلام برخود هموار ساختهايد، با شما سهيم ميباشند.



عرض شد: در صورتي كه در مدينه ميباشند و با ما نيستند؟! فرمود: آري، زيرا نيت آنها نيت شما است، ولي ناتواني آنها را از حضور در جمع شما باز داشته است.



حضرت در حديث جامع ديگر با يك عبارت كوتاه فرمود: اعمال به نيتها بستگي دارد.[15]



در مورد نيت مسئله برعكس است، يعني بزرگواري و رحمت خدا چنان است كه نه تنها نيت معصيت را نمينويسد بلكه اگر معصيت انجام گيرد، باز فرشتة ثبت كنندة گناهان نمينويسد، بلكه به گناه كار چند ساعت مهلت مي دهد كه توبهكند. رسول گرامي اسلام فرمود: هنگامي كه انسان عمل نيكي انجام مي دهد، فرشته راست پاداشي ده مقابل مينويسد، و هنگامي كه عمل شري انجام ميدهدو فرشتة چپ ميخواهد آن را ثبتكند، فرشته راست مي گويد هفت ساعت به او مهلت ده. اگر در اين مدت توبه و استغفاري داشته باشد، چيزي بر او نمينويسند، اما اگر توبه نكند، فقط يك گناه بر او مينويسند.[16]

[9] معارج و 70، آيه 11 ـ 14.



[10] امام خميني، تحريرالوسيله، ج 1، ص 156، مسئله 2.



[11] همان، ج 2 ص 508.



[12] همان، ص 554، مسئله 7.



[13] همان، ص 456، مسئله 4.



[14] امام خميني، تحريرالوسيله، ج م، ص 243، مسئله 22.



[15] مصطفي حسيني دشتي، معارف و معاريف، ج 10، ص 267، ماده: نيت.



[16] تفسير مجمع البيان، ج 9، ص 144.